Avrupa Birliği, 150 milyar euroluk yeni savunma fonuna yalnızca AB merkezli şirketleri ve Brüksel ile savunma anlaşması yapan ülkeleri dahil edecek. Türkiye, ABD ve İngiltere ise bu anlaşmayı imzalamadığı sürece fon dışında kalacak.
Avrupa Birliği (AB), 150 milyar euroluk yeni savunma fonunu yalnızca AB merkezli şirketlere ve AB ile savunma anlaşması yapan üçüncü ülkelere açacak. Türkiye, ABD ve İngiltere ise bu anlaşmayı imzalamadığı sürece fondan yararlanamayacak.
Çarşamba günü Avrupa Komisyonu tarafından sunulan teklife göre, AB ülkelerinin savunma harcamaları için oluşturulan fon, yalnızca AB merkezli savunma şirketleri ile AB ile savunma anlaşması yapmış üçüncü ülkelerin firmalarına açık olacak.
Ayrıca, bir üçüncü ülkenin tasarım yetkisine sahip olduğu, üretimine veya belirli bileşenlerinin kullanımına kısıtlama getirdiği ya da son kullanımını kontrol ettiği gelişmiş silah sistemleri fon kapsamı dışında bırakılacak.
ABD silahları da fon dışında kalacak
Bu kapsamda, ABD merkezli savunma şirketi RTX tarafından üretilen Patriot hava ve füze savunma sistemi ile Washington’un kullanımına kısıtlama getirdiği diğer Amerikan silah sistemleri fon dışında bırakılacak.
Financial Times’a göre, bu politika Fransa ve “Avrupa’dan Al” yaklaşımını destekleyen ülkeler için önemli bir zafer olarak görülüyor. Donald Trump’ın başkanlığıyla birlikte ABD’nin uzun vadede güvenilir bir savunma ortağı olup olmadığına dair artan endişeler, bu kararın alınmasında etkili oldu.
Savunma fonunun dağılımı
AB, fonun en az %65’ini AB, Norveç ve Ukrayna’da harcamak zorunda olacak. Geri kalan %35’lik kısım ise yalnızca AB ile güvenlik anlaşması yapan üçüncü ülkelerden tedarik edilebilecek.
AB’nin dış politika şefi Kaja Kallas, Avrupa savunma sanayisini güçlendirmek için büyük bir fırsat olduğunu vurgulayarak, “Ukrayna’daki savaş, yabancı kısıtlamalar olmadan silah tedarik etmenin önemini gösterdi. Kriz anlarında ordular gerçekten özgür hareket edebilmelidir” dedi.
İngiltere fona dahil olmak için lobi yapıyor
İngiltere, Avrupa’nın savunma kapasitesini artırmayı amaçlayan “istekliler koalisyonu” içindeki kilit rolü nedeniyle fona dahil olabilmek için yoğun lobi çalışmaları yürütüyor. BAE Systems ve Babcock International gibi büyük İngiliz savunma şirketleri, İtalya ve İsveç gibi AB ülkelerinin savunma sanayisiyle güçlü bir entegrasyona sahip.
ABD, İngiltere ve Türkiye’nin fona dahil olabilmesi için AB ile bir savunma ve güvenlik ortaklığı anlaşması imzalaması gerekecek.
Londra ve AB, böyle bir anlaşma için görüşmelere başlamış olsa da balıkçılık hakları ve göç gibi tartışmalı konular nedeniyle müzakereler karmaşık bir hale gelmiş durumda.
AB’nin dış politika şefi Kaja Kallas, “İngiltere ile bu savunma ve güvenlik ortaklığını hayata geçirmek için çalışıyoruz. Mayıs ayındaki AB-İngiltere zirvesinde sonuç almayı umuyoruz. Daha fazlasını yapmamız ve bunu birlikte gerçekleştirmemiz gerektiğine dair ortak bir anlayış var” dedi.
İngiltere ve Türkiye’nin dışlanması Avrupa savunma sanayisini zorlayacak
İngiltere ve Türkiye’nin fona dahil edilmemesi, bu ülkelerle güçlü bağları olan büyük Avrupa savunma şirketleri için ciddi sıkıntılar yaratabileceğine dikkat çekiliyor.
Salı günü, yeni AB fonunun kurallarıyla ilgili İngiltere’nin tutumu sorulduğunda, bir İngiliz yetkili şu açıklamayı yaptı:
“Avrupa savunma piyasasında bölünmeyi önlemek ve üye ülkelerin üçüncü ülkelerle iş birliği yapmasına olanak tanıyacak yasal çerçeveler oluşturmak için çalışmaya hazırız. Amacımız, daha geniş Avrupa güvenliği için ortak hareket etmek.”
“Avrupa’nın ortak savunma anlayışını temelden sarsar”
Bu karar, İngiltere’nin savunma sektöründe büyük bir rahatsızlık yaratırken, üst düzey bir İngiliz savunma sanayi yetkilisi konuyu “ciddi bir endişe kaynağı” olarak nitelendirerek şu ifadeleri kullandı:
“Büyük fırsatlar görüyoruz ve İngiltere’nin Avrupa’nın bir parçası olarak kabul edilmesi gerektiği çok açık. Ancak AB — özellikle Fransa — bu süreci bir pazarlık konusu haline getirirse, Avrupa’nın ortak savunma ve güvenlik anlayışını temelden sarsar.”
Almanya, İtalya, İsveç ve Hollanda Fransa’ya direniyor
Fransa’nın savunma harcamalarını yalnızca AB şirketleriyle sınırlandırma girişimleri, Almanya, İtalya, İsveç ve Hollanda gibi, AB dışındaki savunma üreticileriyle güçlü bağları olan ülkeler tarafından sert bir şekilde eleştirildi.
Bu teklifin yürürlüğe girebilmesi için AB ülkelerinin çoğunluğu tarafından onaylanması gerekiyor.
Yetkililere göre, plan kapsamında AB ülkeleri, kredilerin %35’ini Norveç, Güney Kore, Japonya, Arnavutluk, Moldova, Kuzey Makedonya ve Ukrayna’dan alınan bileşenler için harcayabilecek.
Bu gönderi kategorisi hakkında gerçek zamanlı güncellemeleri doğrudan bildirim almak için tıklayın.
