Geçmişten bugüne “meşgul olmak”, bir meziyet ve başarı göstergesi olarak kabul edilmiştir. Sabahın erken saatlerinde başlayıp gece geç saatlere kadar süren mesailer; hatta hafta sonlarını bile çalışarak geçirmek, yalnızca üretkenlik ve işe bağlılık değil, aynı zamanda fedakârlık, dayanıklılık ve kurumsal hedeflere adanmışlığın da bir sembolü olarak görülmüştür. İnsanların ortaya koyduğu bu “meşgul olma” gayreti, günümüzde de toplum tarafından bir değer ölçüsü olarak kabul edilmeye devam etmektedir. Ancak son yıllarda yapılan araştırmalar, bu anlayışın bireylerin ruhsal, fiziksel ve sosyal sağlığı üzerinde ciddi olumsuz etkiler oluşturduğunu; uzun vadede psikolojik ve fizyolojik sorunlara yol açtığını ortaya koymaktadır. Bu nedenle, iş-yaşam dengesinin sağlıklı bir şekilde kurulması, günümüzde kaçınılmaz bir zorunluluk hâline gelmiştir. Aksi takdirde, insanın “yaşamak için çalıştığı” anlayış; zamanla, “çalışmak için yaşamak zorunda kaldığı” kısır bir döngüye dönüşmektedir.
Teknolojinin yaygınlaşmasıyla birlikte artık iş yükü yalnızca ofis ortamıyla sınırlı kalmayıp; internet teknolojileriyle birlikte, bireyin özel alanlarına kadar yayılmaktadır. Bu durum kısa vadede erişilebilirliği ve verimliliği artırsa da uzun vadede çalışma ile kişisel yaşam arasındaki sınırların belirsizleşmesine ve dengesinin bozulmasına neden olmaktadır. Günümüzde bu tablonun sürdürülebilir olmadığının farkında olan toplumun geniş bir kesimi iş tercihlerinde de bu durumu göz önünde bulunduruyor. Özellikle genç kuşaklar, iş hayatının tüm yaşamlarını da kapsaması fikrini reddediyor ve özel yaşama ayrılacak zamanın en az iş kadar önemli olduğu düşüncesini savunuyor.
Ayrıca genç kuşakta çalışma yaşamının kimlikle eşdeğer görülmesi giderek sorgulanır hale gelmiştir. “Ne iş yapıyorsun?” sorusunun, bireyin kimliğini tek başına belirlemesi artık kabul edilmemekte ve kimliğin, kişisel gelişim, sosyal ilişkiler ve yaşam kalitesi gibi unsurlarla birlikte tanımlanması gerektiği düşüncesi öne çıkmaktadır. Bu bakış açısı, çalışanların özel yaşama imkân tanımayan iş ortamlarını sorgulamalarına ve iş değişikliğini bir çözüm olarak görmelerine neden olmaktadır. Hayatın yalnızca çalışmaktan ibaret olmadığını fark eden bireyler, iş tercihlerini de bu bilinçle yapmaktadır. İş yaşamı, hayatımızın önemli bir parçası olarak görülmekle birlikte, artık tümünü ele geçirmesine izin verilmemektedir.
İş-yaşam dengesi bu sebeple kurumlar için de kritik bir konu haline dönüşüyor. Çalışanların dengeli bir şekilde işlerine devam edebilmelerinin, verimlilik, bağlılık ve yenilikçilik üzerinde olan etkileri göz önünde bulundurulduğunda dengeli bir çalışma ortamı sunularak; tükenmişliğin azaltılmasına, yenilikçiliğin artırılmasına ve kurumsal bağlılığın güçlendirilmesine çalışılıyor. Buna rağmen, birçok iş yerinde uzun mesai saatleri, dinlenme sürelerinin göz ardı edilmesi ve sürekli performans talepleri bir baskı unsuru olarak karşımızda duruyor. Bu yaklaşım, kısa vadede üretimi artırıyor gibi görünse de orta ve uzun vadede hem çalışanların sağlığına hem de işin niteliğine zarar vermektedir. İnsanları adeta “sosyal enkaz” haline dönüştürmektedir ki bu çok tehlikeli bir durumdur.
Dengenin anahtarı kişisel farkındalıktan geçiyor. İnsan önce neye ihtiyacı olduğunu bilmeli, sürekli çalışmak mı yoksa arada durup nefes almak mı daha anlamlı? Belki gün içinde kısa bir yürüyüş, bir fincan kahve eşliğinde kitap okumak ya da sevdiğiniz biriyle yapılan kısa sohbet zihinsel dengeyi toparlamaya ve yeniden kurmaya yeter. Herkesin yaşam ritmi farklı olabilir, ancak herkesin dengeye ihtiyacı olduğu tartışmasız bir gerçektir.
Bu noktada zaman yönetimi, sınır koyma ve “hayır” diyebilme becerisi öne çıkarıyor. İş elbette önemlidir, ancak bir e-postayı hemen yanıtlamadığımızda dünyanın dönmeye devam ettiğini bilmek, gece yarısı gelen mesajlara cevap vermemeyi normalleştirmek yaşam kalitesini yükselten küçük ama güçlü adımlardır. Aynı şekilde, özel hayatın da iş kadar öncelikli olduğunu hatırlamak ve gereğini pratikleri ile uygulamak gerekir.
Bu çerçevede bireysel farkındalık kadar işverenlerin yaklaşımı da belirleyici olmaktadır. Çalışanların kendi sınırlarını çizebilmesi kadar kurumların da dengeli çalışma koşullarını destekleyen politikalar geliştirmesi önemlidir. Özellikle genç çalışanların iş tercihlerinde bu kriterleri öne çıkarması, işverenler için yeni bir uyum zorunluluğu ortaya koymuştur.
İş-yaşam dengesini kurmak, belki de çağımızın en radikal eylemlerinden biridir. Bu dengeyi kurabilen kişi yalnızca kendi yaşamını değil, çevresindekilerin yaşamını da olumlu yönde dönüştürür. Daha huzurlu, daha üretken ve daha sağlıklı bir toplumun temeli; kendini tanıyan, sınırlarını bilen ve yaşamını buna göre şekillendiren bireylerden geçer.
Sonuç olarak iş-yaşam dengesi artık sadece kişisel bir tercih değil; toplumsal bir gereklilik haline gelmiştir. Yeni neslin bu konudaki duyarlılığı, kurumların stratejilerini gözden geçirmesini zorunlu kılmaktadır. Zira günümüzde çalışanlar için başarı, yalnızca işte harcanan zamanla değil; yaşamın bütününde kurulan dengeyle ölçülmektedir. İş-yaşam dengesi yalnızca zaman yönetimi değil; nasıl bir hayat yaşamak istediğimize dair bilinçli bir tercihtir. Kendimize ve sevdiklerimize ayırdığımız vakit, işteki verimliliği azaltmaz; aksine artırır. Dolayısıyla dengede olan bir zihin daha üretici, daha dayanıklı ve daha mutludur. Hayatın yalnızca çalışmaktan ibaret olmadığını kendimize hatırlatmak hem bugünümüzü anlamlı kılar hem de geleceğimize dair umutlarımızı besler. Çünkü insanın mayası umutla yoğurulmuştur. İş-yaşam dengesini iyi kuran işveren ve çalışanların oluşturduğu sinerji, kaliteli, verimli ve nitelikli bir üretimi getirir, bu da hem kişinin hem de işveren ve dolayısıyla toplumum huzur ve mutluluğunu artıran bir göstergedir. Gülen yüzler, sağlıklı bedenler, umutla sarılan eller bu ülkenin hamurunu en güzel biçimde şekillendirmeye devam edecektir…
Yazarın Diğer Yazıları
Bu gönderi kategorisi hakkında gerçek zamanlı güncellemeleri doğrudan bildirim almak için tıklayın.
