Zagreb 3 koldan TAV’lanmış

Havalimanının terminal binası oldukça dikkat çekici… Rüzgârda dalgalan bir kumaş gibi hareketli. İçi de en az dışı kadar güzel, yüksek tavanlı ve havadar. Avrupa’nın en temiz havalimanları arasında yer alan ve kendi kategorisinde ise en iyi havalimanı olarak gösterilen ve ödüller alan Zagreb Havalimanı, TAV Havalimanları çatısı altında pandemi sonrasını da başarıyla yöneten ender havalimanlarından birisi olarak dikkat çekiyor. TAV CEO’su Serkan Kaptan’dan edindiğim intiba burasının Balkanlar’da takip ettikleri diğer projeleri için de iyi bir referans olduğu…

Zagreb Havalimanı’nın A’dan Z’ye yönetimi TAV ve iştiraklerinde. Burayı başarıya taşıyan tüm birimlerin başında da Türk yöneticiler bulunuyor. Bu durumun yurtdışında TAV ile birlikte iyi bir ikili olan Türk Hava Yolları için ne anlama geldiğini anlatmama gerek yok sanırım.

Başarıda havacılıkta küresel bir marka olan TAV’ın yönetim anlayışı var. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 3 Balkan ülkesini; Bosna-Hersek, Sırbistan ve Hırvatistan’ı kapsayan seyahat günlerinde ben de Zagreb’teydim. Hem Zagreb’i ve etrafını gezip, inceleme şansım oldu hem de TAV’ın başarı hikayesi yazdığı havalimanında bir gün geçirdim. Türkiye’deki gündem yoğunluğu ve karmaşadan böyle bir yere gelince zamanın adeta durduğunu sandım. Burada geçirdiğim 3 gün boyunca tek gündem vardı, o da Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ziyareti ve bu sebeple alınan çok yoğun güvenlik önlemleri konuşuluyordu. Söylenene göre en son ABD Başkanı Bush’ın ziyaretinde bu şekilde güvenlik tedbirleri alınmış.

Erdoğan’ın Zagreb’e geldiği gün ben de havalimanını TAV CEO’su Serkan Kaptan ve buradaki ekip arkadaşları; Zagreb Havalimanı CEO’su Hüseyin Bahadır Bedir, HAVAŞ Zagreb Genel Müdürü Mutlu Başkan ve BTA Doğu Avrupa Direktörü Arda Yelen ile birlikte dolaştım.

Havalimanını dolaşırken “Sayın Cumhurbaşkanımız Zagreb’e Hoş Geldiniz. TAV” yazılı bir otobüs dikkatimi çekti. Akşam saatlerinde havalimanına gelecek olan Erdoğan’ı karşılamak için hazırlık yapılmış. Zaten havalimanı apronunda güvenlik sebebiyle zaman geçirme şansımız olmadığı için görebildiğim en önemli manzara bu otobüs oldu.

TAV’ın Zagreb’teki 3 yöneticisi de kurumun çeşitli ülkelerdeki faaliyetlerinde yer almış, önemli operasyonlar yürütmüş, tecrübeli, çözüm üretme kabiliyetleri yüksek ve yenilikleri açık isimler. Belki de bu isimleri önümüzdeki yıllarda başka ülkelerde yeni meydanları yönetirken göreceğiz.

TAV’ın bu havalimanında direkt ortaklık oranı yüksek değil, ama hissedarlar içinde havalimanı denince tüm birimleriyle ele alıp, yönetecek tek kurum olarak sadece TAV öne çıkıyor. Bu sebeple havalimanın yönetimi TAV’a teslim edilmiş. Tecrübeli yönetim ve başarı hikayesiyle diğer iştiraklerde tek tek Zagreb’e gelmiş. Bu yılın başında HAVAŞ, burada faaliyet gösteren MZLZ Ground Handling Services şirketini satın alarak hizmete başlamış.

Havalimanının bölgesindeki rakiplerinden ayıran başarılı işletmecilik modelini, COVİD-19 sonrası süreci, yer hizmetlerinde HAVAŞ ile yiyecek/içecek hizmeti veren BTA ile ne tür gelişmelere imza attıklarını yerinde görme şansım oldu.

Mesela oldukça keyifli tasarlanan ve yerel tatlara yer verilen Primeclass Lounge’da güzel zaman geçirdim. BTA’nın havalimanındaki restoranında yediğim burgerin Zagreb’teki en iyi lezzetlerden birisi olduğunu söyleyebilirim. Yolunuz düşerse mutlaka deneyin. Ürün teminine kasaptan başlayıp, orada standardı korumaya başlarsanız lezzet kendiliğinden akıp gelir. Havalimanındaki hizmet kalitesini daha da yukarı çekmek için TAV Technologies şirketi de yakında Zagreb’te faaliyete başlayacağını Hüseyin Bedir’den öğrendim. Zaten önemli durumlarda destek sağlıyormuş, ama artık direkt sahada olmak için hazırlanıyormuş. Hiçbir başarı tesadüf değildir. Beraberinde de itibarı, etkinliği getiriyor.

Ryanair uçtu, rakamlar yükseldi

TAV yöneticileri pandemi sonrası havalimanının yolcu kapasitesini, sefer yapılan nokta sayısını artırmak için çeşitli çalışmalar yapmışlar. Hırvatistan Hükümeti’nin pandemi sonrası, 2021 yılında çıkardığı trafiğin hızlı bir şekilde toparlanması için teşvik programı çerçevesinde görüşmeler yapıldıktan sonra Ryanair havalimanına uçuşlara başlamış. 3 uçağını da bu meydana konuşlandırarak 25 noktaya uçmaya başlamış. Böylece bu meydandaki toplam trafiğin yüzde 60’ını ülkenin milli havayolu Croatia Airlines ile birlikte Ryanair yapmaya başlamış. THY de Zagreb’e dar gövdeli uçaklarla günde iki sefer düzenliyor.

Güvelik kontrolünden geçiş 3-4 dakika

Havalimanını 2017’de yeni terminale kavuşunca (eskisi şu an boş) yeni ekipman, teçhizatlar ve iyileştirilmiş operasyon süreçleri devreye sokulmuş. Böylece hizmet kalitesi de artmış, yolcu memnuniyeti üst seviyeye çıkarılmış. Mesela güvenlik kontrolünde küçük bir havalimanı olmasına ve bekleme süresi de az olmasına rağmen “Smart Line” sistemi kullanılıyor. Bir güvenlik hattından 5 kişi aynı anda eşyalarını x-ray cihazına vermek için hazırlanabiliyor. Kuyrukta önündeki yolcunun kemerini, tabletini, bilgisayarını veya diğer eşyalarını hazırlamasını beklemiyor. Böylece hem yolcu strese girmiyor hem de çok ciddi zaman kaybı olmuyor. Ayrıca x-ray’den geçen eşyaların kontrolünde ayrı bir kapalı bölümde yapılıyor. Güvenliğe katılan eşyalar ayrı bir hatta alınarak inceleniyor. Bu da süreci hızlandıran önemli bir başka yaklaşım.

TAV’lı Zagreb Havalimanı

– Eylül 2022 itibariyle bu meydandan 30 ülkede çeşitli şehirler seferler düzenleniyor. 6’sı iç hat olmak üzere toplam 60 havalimanına uçuşlar yapılıyor.
– 2012’de yapılan 30 yıllık işletme ihale sonrası TAV Fransız ortağı ADP ile buraya adım attı. 2042’ye kadar da işletme onlarda olacak. Yeni terminal binası 2017’de hizmete girdi. 30 check-in kontuarı, 12 uçak park pozisyonu ve 8 köprüye sahip. Ancak ihtiyaç duyuldukça sorunsuz büyüyecek şekilde tasarlanmış.
– 2019’da toplam 3,4 milyon yolcuya hizmet verilmiş. Bu sene beklenen rakam 3 milyon civarı. Trafik 2019’a göre ağustos ayı itibariyle yüzde 7 aşağıda kalmış. Ama diğer Avrupa havalimanlarına göre oran iyi…
– Ülke nüfusu 2016’da 5,3 milyonken, son sayımlarda gençlerin diğer Avrupa ülkelerine gitmeleri sebebiyle 500 bin eksilmiş. Bu sebeple de havacılık başta olmak üzere diğer sektörler içinde çalışan bulmakta zorluk yaşanıyor.
– Havalimanının terminali 2017’de yenilendikten sonra yeni sistemler ve yeni yönetim anlayışıyla ödüller de gelmeye başlamış.

İş jeti trafiği yoğun

Zagreb Havalimanı’nın çok kompakt ve işlevsel bir de Genel Havacılık Terminali var. Bu küçük ülkeye göre çok önemli bir iş jeti trafiği olduğunu söylemek mümkün. Günde ortalama 7 özel iş jetinin havalandığı bu havalimanın kalbur üstü yolcu potansiyelinin yüksek olduğunu ve giderek de hızla yükseldiğini öğrendim. Çok sayıda adası olan Hırvatistan’a tatil için gelenler özel iş jetlerini kullanıyor. Ama bunun yanı sıra normal yolcu terminali için de yer alan ve devlet adamlarının kullanımına sunulan VIP salonunun çok kullanılmadığını öğrendim.

THY ile Zagreb’e kimler geliyor?

THY Zagreb Müdürü Uğur Cantimur’a buraya gelen yolcu profilini sordum. İstanbul Havalimanı’ndan Zagreb’e günde iki sefer, Dubrovnik’e ise bir sefer yaptıklarını ve gelenlerin de ağırlıkla yabancı yolcular olduğunu söyledi. Zagreb’e gelen Türk yolcu oranı az, ama yabancılarda ise ağırlık Amerikalılardaymış. Pandemiden önce gelenlerin yüzde 60’ı Uzakdoğulu imiş, ama şuan ağırlık ABD’lilerde. Kışın ülkeye olan yolcu sayısı azalıyor. Dubrovnik seferleri ise genelde kışın iki ay kesiliyor. THY’de kışın 2 ay uçmayabiliyormuş.

Zagreb Havalimanı ödülleri

Skytrax listesinde kendi kategorisinde Avrupa’nın en iyi 10 havalimanı arasında yer alıyor. Uluslararası Havalimanları Konseyi’nden (ACI) aldığı ödüller ise şöyle;